سؤال كننده : ماني الگودرز

اين عبارت در احاديث زيادي از وجود مقدس رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم در شان حضرت علي عليه السلام نقل شده است :

عن عبد الله بن عباس قال : قال رسول الله ( صلي الله عليه وآله ) : ... معاشر الناس ، إن عليا قسيم النار ، لا يدخل النار ولي له ، ولا ينجو منها عدو له ، إنه قسيم الجنة ، لا يدخلها عدو له ، ولا يزحزح عنها ولي له .

امالي شيخ صدوق ص ۸۳ ، به سند ديگر خصال ، شيخ صدوق ، ص ۴۹۶

از عبدالله بن عباس نقل شده است كه گفت : رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند : ... اي گروه مردم ! همانا علي تقسيم كننده جهنم (نار) است كسي كه ياور و دوست او باشد وارد آتش نخواهد شد و كسي كه دشمن او باشد از آن نجات نخواهد يافت . همانا او تقسيم كننده بهشت است كسي كه دشمن او باشد وارد آن نخواهد شد و كسي كه دوست او باشد از آن محروم نخواهد شد.

قال(علي ابن موسي الرضا) قال رسول الله " ص " يا علي انك قسيم الجنة والنار

عيون اخبار الرضا ج ۱ ص ۳۰

حضرت علي بن موسي الرضا فرمودند : رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم فرمودند :

اي علي ! همانا تو تفسيم كننده بهشت و جهنم هستي .

عن سليمان بن خالد ، عن أبي عبد الله جعفر بن محمد الصادق ، عن آبائه عليهم السلام قال : قال رسول الله صلي الله عليه وآله لعلي عليه السلام : ... يا علي أنت قسيم الجنة والنار ، لا يدخل الجنة إلا من عرفك وعرفته ، ولا يدخل النار إلا من أنكرك وأنكرته .

امالي شيخ مفيد ص ۲۱۳

از سليمان بن خالد از امام صادق عليه السلام از پدرانشان از رسول خدا صلي الله عليه و اله و سلم به حضرت علي عليه السلام فرمودند : ... اي علي تو قسمت كننده بهشت و دوزخي وارد بهشت نمي شود مگر كسي كه او تو را و تو او را بشناسي (جزء شيعيان واقعي تو باشد) و وارد دوزخ نمي شود مگر كسي كه تو را انكار كند و تو او را انكار كني.

اين روايت به چند صورت قسيم النار والجنه، قسيم النار ، قسيم الجنه و النار ، السلام عليك يا قسيم النار و الجنه، در منابع ذيل آمده است:

الكافي كليني ج ۴ ص ۵۷۰، معاني الاخبار شيخ صدوق ص ۲۰۶، تهذيب الاحكام شيخ طوسي ج ۶ ص ۲۹، روضه الواعظين فتال نيشابوري ص ۱۰۰و ۱۱۸، المسترشد طبري شيعي ص ۲۶۴، امالي شيخ مفيد ص ۲۱۳، امالي شيخ طوسي ص ۳۰۵ و ۶۲۹، احتجاج طبرسي ج ۱ ص ۲۰۹و ۳۴۱،مناقب ابن شهر آشوب ج ۲ ص ۸ و ج ۳ ص ۲۸، الطرائف سيد بن طاووس ص ۷۶، مدينه المعاجز ج ۱ ص ۲۸۰

اين روايت در بسياري از منابع اهل سنت نقل شده است و اگر چه برخي از متعصبين سعي در تضعيف اين روايت كرده اند اما جايي كه اين روايت در كتب لغت نيز راه پيدا مي كند و به اسناد متعدد در كتب معتبر اهل سنت نقل مي شود ديگر اشكال بهانه جويان جايي ندارد اكنون به برخي از نقلها در منابع اهل سنت اشاره مي كنيم:

عن علي رضي الله تعالي عنه أنا قسيم النار

الفايق في غريب الحديث جارالله زمخشري ج ۳ ص ۹۷

از حضرت علي عليه السلام فرمودند : من تقسيم كننده دوزخ هستم .

وروي أيضا عن الأعمش عن موسي بن طريف ، عن عباية ، قال سمعت عليا ( ع ) ، وهو يقول : أنا قسيم النار .

شرح نهج البلاغه ابن ابي الحديد ج ۲ ص ۲۶۰ و ج ۱۹ ص ۱۴۰.

و همچنين روايت شده است از اعمش از موسي بن طريف از عبايه كه گفت از علي عليه السلام شنيدم در حالي كه مي فرمود: من تقسيم كننده دوزخ هستم .

عن عباية عن علي قال : أنا قسيم النار ، إذا كان يوم القيامة قلت هذا لك وهذا لي .

البدايه و النهايه ج ۷ ص ۳۹۲

از حضرت علي عليه السلام نقل شده است كه فرمودند : من قسمت كننده دوزخم زماني كه روز قيامت فرا رسد مي گويم (به آتش ) اين (شخص) براي تو و اين (شخص) براي من .

همچنين غريب الحديث ، ج ۱ ، ص ۳۷۷ ، النهايه في غريب الحديث ، ج ۴ ، ص ۶۱ و المناقب ، خوارزمي ، ص ۴۱ و كنزالعمال متقي هندي ج ۱۳ ص ۱۵۲، تاريخ مدينه دمشق ج ۴۲ ص ۲۹۸.

برخي از روايات علت اين نامگذاري را ذكر كرده اند كه به دو روايت اكتفا مي شود:

۱ - حدثنا أحمد بن الحسن القطان قال : حدثنا أحمد بن يحيي بن زكريا أبو العباس القطان قال : حدثنا محمد بن إسماعيل البرمكي قال : حدثنا عبد الله بن داهر قال : حدثنا أبي ، عن محمد بن سنان عن المفضل بن عمر قال : قلت لأبي عبد الله جعفر بن محمد الصادق " ع " لم صار أمير المؤمنين علي بن أبي طالب قسيم الجنة والنار ؟ قال : لان حبه إيمان وبغضه كفر ، وإنما خلقت الجنة لأهل الايمان ، وخلقت النار لأهل الكفر ، فهو عليه السلام قسيم الجنة والنار ، لهذه العلة فالجنة لا يدخلها إلا أهل محبته ، والنار لا يدخلها إلا أهل بغضه .

علل الشرايع ج ۱ ص ۱۶۲

از مفضل بن عمر نقل شده است كه گفت به امام صادق عليه السلام عرض كردم به چه علت اميرالمومنين علي بن ابي طالب قسيم الجنه و النار گفته شده است ؟ حضرت فرمودند : به خاطر اينكه دوست داشتن او ايمان و دشمن داشتن او كفر است ، و همانا بهشت براي اهل ايمان آفريده شده است و نار براي اهل كفر خلق شده است بنابر اين حضرت علي عليه السلام به اين علت قسيم الجنه و النار است بنابر اين در بهشت وارد نمي شود مگر اهل محبت و دوستي با او و وارد آتش نمي شود مگر اهل دشمني با او .

همچنين در روايت ديگري از امام رضا عليه السلام آمده است :

۳۰ - حدثنا تميم بن عبد الله بن تميم القرشي قال : حدثني أبي عن أحمد بن علي الأنصاري عن أبي الصلت الهروي قال : قال المأمون يوما للرضا عليه السلام يا أبا الحسن أخبرني عن جدك أمير المؤمنين بأي وجه هو قسيم الجنة والنار وبأي معني فقد كثر فكري في ذلك ؟ فقال له الرضا عليه السلام : يا أمير المؤمنين ألم ترو عن أبيك عن آبائه عن عبد الله بن عباس أنه قال : سمعت رسول الله ( ص ) يقول : حب علي إيمان وبغضه كفر ؟ فقال : بلي فقال الرضا عليه السلام : فقسمة الجنة والنار إذا كانت علي حبه وبغضه فهو قسيم الجنة والنار

عيون اخبار الرضا ج ۱ ص ۹۲.

ابا صلت هروي نقل كرده است كه روزي مامون به امام رضا عليه السلام گفت : يا اباالحسن ما را از پدرت اميرالمومنين آگاه ساز كه به چه علت قسيم الجنه و النار خوانده شده است و اين به چه معنا است كه اين مطلب فكر مرا مشغول ساخته است پس امام رضا عليه السلام به او فرمودند اي مامون آيا تو از پدرت و او از پدرانش از ابن عباس از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم نقل نكرديد كه گفت از رسول خدا شنيدم مي فرمايند: حب علي ايمان و دشمني با علي كفر است ؟ پس مامون پاسخ داد آري پس حضرت فرمودند : پس تقسيم مي كند بهشت و دوزخ را زماني كه ايمان و كفر بر اساس حب و بغض او باشد پس بنابر اين او قسيم الجنه و النار است.

شاعران زيادي در طول قرون متمادي از اين روايت در شعر خود استفاده كرده اند كه به برخي اشاره مي شود:

قسيم النار ذو خير وخير يخلصنا الغداة من السعير

فكان محمد في الدين شمسا علي بعد كالبدر المنير

خاتمه المستدرك ميرزاي نوري ج ۳ ص ۸۰،

علي عليه السلام تقسيم كننده دوزخ صاحب خير است و چه خوب است كه فرداي قيامت از جهنم نجات مي يابيم.

پس حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم در دين خورد است و بعد از آن علي مثل ماه درخشنده است .

قال البشنوي:

فمدينة العلم التي هو بابها أضحي قسيم النار يوم مآبه

فعدوه أشقي البرية في لضي ووليه المحبوب يوم حسابه

مناقب ابن شهر آشوب ج ۱ ص ۳۱۴،

پس شهر علمي كه او در آن است روشن است كه تفسيم كننده دوزخ روز بازگشتش او خواهد بود.

پس دشمن او شقي ترين خلق در قيامت است و دوست او مورد محبت در روز حسابرسي است .

قال عمار بن تغلبة :

علي حبه جنة قسيم النار والجنة

وصي المصطفي حقا إمام الانس والجنة .

مدينه المعاجز علامه بحراني ج ۱ ص ۲۶۰

حب علي بن ابيطالب سپر از آتش است و او تقسيم كننده جهنم و بهشت است .

و او جانشين و وصي به حق حضرت محمد مصطفي صلي الله عليه و آله و سلم است و او پيشواي جنو انس است.

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

مؤسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر