سوال کننده : آرزو كرمي

پاسخ :

در ميان اديان ومذاهب هيچ دين و مذهبي مانند اسلام در شئون زندگي مردم مداخله نكرده است. اسلام در مقررات خود به يك سلسله عبادات و اذكار و اوراد و يك رشته اندرزهاي اخلاقي اكتفا نكرده است ، همانطوريكه روابط بندگان با خدا را بيان كرده است خطوط اصلي روابط انسانها و حقوق و وظايف افراد را نسبت بيكديگر نيز در شكلهاي گوناگون بيان كرده است . قهرا پرسش انطباق با زمان درباره اسلام كه چنين ديني است بيشتر مورد پيدا ميكند .

خصلت انطباق اسلام با زمان از نظر خارجيان

اتفاقا بسياري از دانشمندان و نويسندگان خارجي ، اسلام را از نظر قوانين‏ اجتماعي و مدني مورد مطالعه قرار داده‏اند و قوانين اسلامي را بعنوان يك‏ سلسله قوانين مترقي ستايش كرده و خاصيت زنده و جاويد بودن اين دين و قابليت انطباق قوانين آن را با پيشرفتهاي زمان مورد توجه و تمجيد قرار داده‏اند.

برنارد شاو نويسنده معروف و آزاد فكر انگليسي گفته است : " من هميشه‏ نسبت بدين محمد بواسطه خاصيت زنده بودن عجيبش نهايت احترام را داشته‏ام . بنظر من اسلام تنها مذهبي است كه استعداد توافق و تسلط بر حالات گوناگون و صور متغير زندگي و مواجهه با قرون مختلف را دارد . " چنين پيش بيني ميكنم و از همين اكنون آثار آن پديدار شده است كه‏ ايمان محمد مورد قبول اروپاي فرداخواهد بود. روحانيون قرون وسطي در نتيجه جهالت يا تعصب ، شمايل تاريكي از آئين محمد رسم ميكردند ، او بچشم آنها از روي كينه و عصبيت ضد مسيح جلوه‏ كرده بود ، من درباره اين مرد فوق العاده مطالعه كردم و به اين‏ نتيجه رسيدم كه نه تنها ضد مسيح نبوده بلكه بايد نجات دهنده بشريت‏ ناميده شود . بعقيده من اگر مردي چون او صاحب اختيار دنياي جديد بشود طوري در حل مسائل ومشكلات دنيا توفيق خواهد يافت كه صلح و سعادت آرزوي‏ بشر تأمين خواهد شد " .

دكتر شبلي شميل يك عرب لبناني مادي مسلك است . او براي اولين بار بنياد انواع داروين را بضميمه شرح بوخنر آلماني ، بعنوان حربه‏اي عليه‏ عقائد مذهبي ، بزبان عربي ترجمه كرد و در اختيارعربي زبانان قرار داد . وي با آنكه ماترياليست است از اعجاب و تحسين نسبت باسلام و عظمت‏ آورنده آن خودداري نميكند و همواره اسلام را بعنوان يك آئين زنده و قابل‏ انطباق با زمان ستايش ميكند. اين مرد در جلد دوم كتابي كه بنام فلسفه النشوء والارتقاء بعربي منتشر كرده است مقاله‏اي دارد تحت عنوان " القرآن والعمران " اين مقاله را در رد يكي از خارجيان كه به كشورهاي اسلاميمسافرت كرده و اسلام را مسئول‏ انحطاط مسلمين دانسته نوشته است . شبلي شميل سعي دارد در اين مقاله ثابت كند كه علت انحطاط مسلمين‏ انحراف از تعاليم اجتماعي اسلامي است نه اسلام و آن عده از غربي‏ها كه به‏ اسلام حمله ميكنند يا اسلام را نمي‏شناسند ويا سوء نيت دارند و ميخواهند با بد بين كردن شرقي‏ها بقوانين و مقرراتي‏ كه بهرحال از ميان خودشان برخاسته ، طوق بندگي خود را بگردن آنها بگذارند. آن پرسشي كه بيش از هر پرسش ديگر تكرار ميشود اينست كه قوانين در زمينه احتياجات وضع ميشود واحتياجات اجتماعي بشر ثابت و يك نواخت‏ نيست ، پس قوانين اجتماعي نيز نمي‏تواند ثابت و يكنواخت باشد. اين پرسش چه پرسش خوب و ارزنده‏اي است . اتفاقا يكي از جنبه‏هاي‏ اعجازآميز دين مبين اسلام كه هر مسلمان فهميده و دانشمندي از آن احساس‏ غرور و افتخار ميكند اينست كه اسلام درمورد احتياجات ثابت فردي يا اجتماعي قوانين ثابت و در مورد احتياجات موقت و متغير وضع متغيري در نظر گرفته است. در اينصورت در همه دورانها قوانين اسلام به روز ومطابق نياز حقيقي مردم آن زمان است كه نشانه بارز آن اجتهاد واستنباط دائم احكام اسلام توسط علما ومراجع است.

برگرفته از كتاب اسلام و مقتضيات زمان استاد شهيد مرتضي مطهري باب اسلام و مقتضيات زمان

براي آگاهي بيشتر به كتاب نظام حقوق زن در اسلام باب اسلام ومقتضيات زمان مراجعه فرماييد.

گروه پاسخ به شبهات

مؤسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر (عج)